Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o BIK, ale baliście się zapytać

Mechanizm działania scoring ’u

Podkreślić należy, że wszystkie informacje zawarte w artykule nie stanowią „prawdy objawionej”. Wskazówki i porady w nim zawarte są oparte przede wszystkim na danych, które są ogólnie dostępne i na doświadczeniach kredytobiorców. Musimy mieć świadomość, że BIK powstał po to, aby banki mogły w sposób wiarygodny zweryfikować potencjalnych i przyszłych klientów pod kątem możliwości finansowych tzn., kiedy udzielają komuś kredytu muszą mieć realne podstawy sądzić, że pieniądze zostaną zwrócone. Wobec tego żaden Bank nie ujawnia dokładnego sposobu, w jaki sprawdza swoich klientów, jak również sam BIK nie wskazuje dokładnie o ile pkt. wzrośnie lub spadnie nasz scoring po wystąpieniu danego zdarzania np. złożeniu wniosku kredytowego.

Niemniej jednak cała wiedza i wszystko o czym się dowiesz z poniższej lektury przyda Ci się w staraniach o pozyskanie interesującej Cię kwoty kredytu/pożyczki i wpłynie pozytywnie na podejmowane działania.

Zdolność kredytowa i wiarygodność kredytowa

W pierwszej kolejności należy powiedzieć, że są to dwa najważniejsze elementy, jakie instytucje bankowe biorą pod uwagę w przypadku, gdy jesteśmy zainteresowani otrzymaniem kredytu (ma to zastosowanie również w odniesienie do zaciągania pożyczek, dokonywania zakupów na raty i starania się otrzymanie karty kredytowej). Dla nas, jako klientów dobra informacja jest taka, że na oba te elementy mamy rzeczywisty wpływ.

Ważne

Zdolność kredytowa– jest oceniana przez każdy bank indywidualnie. Oznacza to, że nie ma jednego ogólnego wzoru na podstawie, którego każdy bank oblicza Twoją zdolność kredytową. Chodzi tutaj przede wszystkim o podejście do kwestii uzyskiwanych dochodów i ponoszonych kosztów. Dzięki temu może się zdarzyć taka sytuacja, że w jednym banku będziesz miał zdolność i otrzymasz wnioskowaną kwotę kredytu a w innym już nie.

Wiarygodność kredytowa– jest oceniana pod kątem tego jak radzimy sobie z własnym zadłużeniem. W tym celu każdy bank pobiera informacje, jakie zawarte są w Biurze Informacji Kredytowej na temat naszych przeszłych i aktualnych zobowiązań.

Wskazówka

Wobec tego, jeżeli w przyszłości rozważasz możliwość zaciągnięcia kredytu hipotecznego to dobrym rozwiązaniem jest zadbanie o swoją wiarygodność kredytową już teraz. Przykładowo poprzez kupno zestawu komputerowego na raty podpisujesz umowę kredytową na okres 24 miesięcy. Przez ten czas spłacasz w terminie swoje raty i budujesz swoją pozytywną historię kredytową. Na nic, bowiem mogą się okazać Twoje wysokie zarobki w przypadku, gdy jesteś dla banku anonimowym klientem i nie posiadasz żadnej historii kredytowej lub takową posiadasz, ale masz opóźnienia w spłacie rat.

Historia- jak doszło do powstania BIKu

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku na skutek rozwoju gospodarki wolnorynkowej rozwinęła się branża udzielania kredytów dla indywidualnych klientów i koniecznym stała się właściwa weryfikacja potencjalnych klientów. W związku z tym w 1997 r. Związek Banków Polskich powołał do życia Biuro Informacji Kredytowych. Trafiają tam zarówno dane pozytywne (np. informacje o tym, że w terminie spłacamy nasze zobowiązani) jak również negatywne (np. odnotowane są nasze opóźnienia w płatnościach).

Współpraca instytucji finansowych (dostęp do BIK mają banki, SKOK i przedsiębiorstwa zajmujące się udzielaniem pożyczek krótkoterminowych tzw. chwilówek) ma charakter dwustronny. Oznacza to, że instytucja finansowa przekazuje do BIKu informacje o swoich klientach a z drugiej, że BIK udostępnia dane dotyczące np. osoby zainteresowanej zaciągnięciem zobowiązania.

– wszystkie banki (43 komercyjne i 565 spółdzielcze)

– wszystkie SKOKi (łącznie 51)

– kilkanaście firm pożyczkowych (liczba ta cały czas wzrasta, teraz są to m.in.: Aasa, Wonga, Vivus, Zaplo, Polcredit- właściciel marki Łatwykredyt.pl)

Na temat ostatniego przypadku występują tylko fragmentaryczne dane, ponieważ BIK, co do zasady nie odpowie nam na pytanie, „Które firmy chwilówkowe korzystają z BIKa?”, może jedynie potwierdzić, że dana marka pożyczkowa faktycznie ma dostęp do rejestru i weryfikuje tam swoich klientów. W każdym razie oficjalne dane na stronie głównej BIK mówią łącznie o ponad 660 instytucjach finansowych, które z nim współpracują.

Scoring

Definicja scoring ‘u znaleziona na oficjalnej stronie Biura Informacji Kredytowej

„Scoring jest metodą punktowej oceny ryzyka kredytowego. Polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem klientów, którzy już otrzymali kredyty. Im bardziej profil danego klienta jest podobny do profilu klientów terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym wyższą ocenę punktową otrzyma ten klient”.

Z podanej wyżej definicji wypływa bardzo istotna przesłanka decydująca o tym czy otrzymamy wnioskowaną kwotę kredytu. Oczywiście bardzo ważnym czynnikiem jest to czy nasze dotychczasowe zobowiązania spłacaliśmy w terminie, ale równie ważnym elementem jest to jak nasza kondycja finansowa wypada na tle innych osób znajdujących się w tym samym profilu.

Przykładowo- Jesteśmy osobą, która mieszka samotnie, ma 34 lata, posiada jeden kredyt gotówkowy, jedną kartę kredytową z limitem 5 tys. zł i rachunek z debetem 1.000 zł.  Wobec tego bank sprawdza, jaka jest spłacalność kredytów w tej grupie wiekowej, w takiej sytuacji rodzinnej i z takimi obciążeniami (może się nawet okazać, że wraz kolejnymi urodzinami zostaniemy przypisani do innego profilu kredytobiorców a w związku z tym nasza ocena punktowa wzrośnie lub spadnie).

Wniosek- Przy określaniu oceny punktowej nie wszystko zależy od nas (tym bardziej musimy podjąć wszelkie starania, żeby mieć wpływ na czynniki, które możemy zmienić)

Ciekawostka­- Największe banki, które działają na terenie naszego kraju stosują własne metody odnośnie określenia wiarygodności kredytowej konkretnego klienta. Jest to związane z tym, że same posiadają już tak dużą bazę własnych klientów, iż z powodzeniem mogą stosować indywidualne i sprawdzone kalkulacje. Można, zatem powiedzieć, że „surowe” dane pochodzące z raportu BIK to dla tych banków jedynie podstawa do dalszych wyliczeń.

Jednakże do najważniejszych czynników, jakie BIK bierze pod uwagę podczas określania naszej wiarygodności możemy zaliczyć:

– spłacanie zobowiązań w terminie

– tendencje do zaciągania długów

– przekraczanie debetów na rachunkach bankowych i limitów na kartach kredytowych, (co ciekawe nawet taka sytuacja, w której posiadamy np. limit na karcie kredytowej 1.000 zł i chcemy dokonać zakupów nawet na niewiele wyższą kwotę, oprócz tego, że wykorzystaliśmy limit naszej karty to do banku a następnie do BIKu trafi informacja o próbie jego przekroczenia, co również negatywnie wpływa na naszą wiarygodność finansową).

Dlaczego dobry scoring Ci się opłaca?

Punktowa ocena klienta przeprowadzana w BIK to podstawa do wyznaczenia wiarygodności kredytowej dla wszystkich instytucji zajmujących się udzielaniem kredytów w naszym kraju (nawet, jeśli stosują własne dodatkowe mechanizm to scoring z BIK stanowi dla nich bazę do ich firmowych wyliczeń).

Plusy dobrego scoringu:

– zdecydowanie większa szansa na otrzymanie kredytu/pożyczki,

– potencjalna szansa na lepsze warunki kredytowe

Minusy złego scoringu:

– zdecydowanie mniejsza szansa na pozyskanie kredytu,

– gorsze warunki kredytowe (np. w 2013 r Getin Noble Bank uzależniał wielkość marży kredytowej od wysokości scoringu tj. przyjął własne oznaczenia BIK A+ gdzie marża wynosiła 1,54 % i BIK A z marżą na poziomie 1,84%. Z tym, że nie można wskazać od ilu dokładnie pkt. trafialiśmy do danego profilu.  Nawet tak minimalne obniżenie marży w kontekście kredytów hipotecznych może stanowić dla nas różnicę do kilkudziesięciu tysięcy złotych w jedną lub drugą stronę, warto o tym pamiętać).

Czynniki, które negatywnie wpływają na nasz scoring:

– opóźnienia w płatnościach rat,

– ilość zobowiązań, w których mamy opóźnienia,

– wielkość kwoty, która nie jest płacona w terminie,

– czas trwania opóźnienia (im jest dłuższe tym gorzej dla nas),

– czas, jaki upłynął pomiędzy kolejnymi opóźnieniami (przykładowo mieliśmy potknięcie spłacie wynoszące 20 dni a kolejne było już po kolejnych 2 miesiącach, jest to sytuacja znacznie gorsza niż ta, w której opóźnienia zdarzają nam się incydentalnie i wynoszą zaledwie kilka dni),

– wykorzystanie limitu kredytowego,

– suma, o jaką przekroczyliśmy limit kredytowy,

– czas, jaki upłynął pomiędzy kolejnymi przekroczeniami limitu,

– duża liczba nowo otwartych kredytów w ostatnim czasie,

– duża liczba wniosków kredytowych, które były składane równolegle (analityk bankowy, który procesuje dany wniosek ma podgląd na to gdzie osoba składała jeszcze wnioski kredytowe, wobec tego, jeżeli takich zapytań jest dużo to prawdopodobieństwo decyzji pozytywnej spada),

– stosunkowo krótki czas od złożenia ostatniego wniosku kredytowego.

Ważne

Aktualnie do o BIKu trafiają wszystkie kredyty, pożyczki i zobowiązania z instytucji pożyczkowych, które współpracują z BIKiem (do rzadkości należą przypadki, w których kredyt nie jest widoczny w BIKu np. może się to odnosić do zobowiązań zaciąganych jeszcze na początku roku 2000 kiedy nie wszystkie podmioty miały dostęp do BIKu albo nie przekazywały informacji o swoich klientach. Kwestią odrębną są przypadki, w których dzisiaj instytucje finansowe niekiedy z opóźnieniem informują BIK o danym kredycie – zdarza się, że taka zwłoka wynosi nawet 6 miesięcy)

Per aspera ad astra (łac.)- Przez trudy do gwiazd

BIK przedstawia scoring w dwóch formach:

Gwiazdki- możemy uzyskać od jednej do pięciu,

Punkty – minimalna ilość to 192 a maksymalna 631 punktów.

Z danych publikowanych przez BIK wynika, że Polacy stosunkowo sumiennie regulują swoje zobowiązania a co za tym idzie mogą się pochwalić dobrym scoring’iem – średnia wynosi 528,8 pkt a zatem jest to mocne 4 gwiazdki.

W którym momencie przeliczany jest scoring?

Konkretna wartość naszego scoring ma charakter zmienny.

Przykładowo- w poniedziałek składamy trzy wnioski kredytowe w trzech różnych bankach. Każdy z nich wysyłając zapytanie do BIK o status klienta może otrzymać dane różniące się o siebie. Dlaczego tak się dzieje? Z każdym wysyłanym wnioskiem scoring jest przeliczany ponownie. Co więcej generalnie każdy złożony wniosek kredytowy a w szczególności decyzja o odmowie udzielenia kredytu obniża naszą punktację

Według opinii klientów, jakie można znaleźć w sieci złożenie wniosku kredytowego wiąże się ze zmniejszeniem punktacji o około kilkanaście punktów, przeważnie jest to od 17 do dwudziestu, trzydziestu paru pkt. w dół, (choć występują również przypadki, że pomimo złożonego wniosku np. o kartę kredytową scoring nie uległ zmianie). Każda sytuacja jest tak naprawdę indywidualna.

Aktualizacja naszego scoringu następuję jak to było już wyżej powiedziane w momencie złożenia przez nas wniosku jak również w chwili, kiedy już zaciągnęliśmy dany kredyt.

Ważne

BIK, co do zasady nie dokonuje żadnych modyfikacji w danych, jakie do niego trafiają (poza przypadkami  ewidentnych błędów o charakterze pisarskim np. błąd w nazwie miejscowości). To banki poprzez nasze działania wysyłają do niego zapytania kredytowe a w momencie, gdy mamy już kredyt wysyłają dane na temat tego czy zobowiązanie jest spłacane w terminie.

Generalnie każdy bank ma obowiązek aktualizować dane o naszych zobowiązaniach przynajmniej raz w miesiącu (dodać jednak należy, że nie wszystkie banki wywiązują się z tego obowiązku, czasami opóźnienia mogą wynosić nawet pół roku. Kwestia ta ma istotne znaczenie w przypadku, gdy dane zobowiązanie jest spłacone, bank nie dokonał aktualizacji a my przykładowo staramy się o kredyt hipoteczna, natomiast z racji tego konkretnego wpisu nie możemy go uzyskać lub przedkładane dla nas warunki są gorsze).

Długość zaległości w BIK ma znaczenie

Musimy zdawać sobie sprawę, że każde nasze opóźnienie w spłacie zobowiązania jest odnotowywane w raporcie BIK, który pobierają banki (nawet spóźnienie wynoszące 1 dzień). Oczywiście istotnym jest dla naszej wiarygodności finansowej jak długo pozostajemy w zwłoce.

W praktyce przyjęło się, że datą graniczną w kontekście otrzymania nowego kredytu jest posiadanie 60 dni opóźnienia w spłacie już istniejącego zobowiązania. Jest to związane po pierwszym z samym faktem tak dużej zwłoki a po drugie ze statusem danego kredytu tj. banki mają możliwość wypowiedzenia umowy kredytowej w sytuacji, kiedy nie zapłaciliśmy dwóch kolejnych rat (niektóre podmioty są bardziej liberalne i przyjmują próg 3-4 rat). Fakt wypowiedzenia umowy automatycznie powoduję wymagalność całej kwoty kredytu/pożyczki. Jeżeli nie uiścimy tej sumy następują czynności windykacyjne a w ostateczności postępowanie sądowe i egzekucja komornicza.

Jednym słowem posiadając takie opóźnienie nasze szanse na zaciągnięcie nowego zobowiązania są minimalne.  

Obok przedstawiamy statusy płatności i odpowiednie kody stosowane przez BIK. Posiadając te informacje łatwiej Ci będzie poruszać się w raporcie BIK na swój temat.

Przez jaki czas dane o Twoich zobowiązaniach figurują w BIKu?

Kwestią zasadniczą jest to czy przy podpisywaniu umowy kredytowej udzielałeś zgodę na przetwarzanie swoich danych również po zakończeniu spłaty kredytu i wygaśnięciu zobowiązania (przeważnie odbywa się to poprzez zaznaczenie odpowiedniego kwadratu znajdującego się przy informacji drobnym drukiem w końcowej części umowy kredytowej).

Uwaga- wyróżniamy dwa rodzaje udzielanej zgody:

– osobna zgoda udzielana przy podpisywaniu umowy konkretnego kredytu z bankiem,

– zgoda ogólna, która dotyczy wszystkich spłaconych kredytów. Zgodę taką można wyrazić poprzez złożenie stosownego oświadczenia do Centrum Obsługi Klientów BIK. Zgodę taką możesz w każdym czasie odwołać.

Ważne

Zgoda ogólna ma pierwszeństwo przed zgodą indywidualną

Jeżeli nie pamiętasz czy taką zgodę wyraziłeś to dobrym rozwiązaniem jest sprawdzenie własnego raportu BIK (nie wiesz jak to zrobić? Tutaj znajdziesz szczegółowy opis jak krok po kroku sprawdzić swój BIK 

Dane o udzielonej zgodzie znajdziesz tutaj:

Dwie sytuacje odnośnie wyrażonej zgody:

1. Wyraziliśmy zgodę na przetwarzanie naszych danych– bank ma możliwość przetwarzania danych o naszym zobowiązaniu  w nieskończoność (chyba, że po zamknięciu kredytu- jego spłacie wycofany udzieloną zgodę).
2. Nie wyraziliśmy zgody na przetwarzanie naszych danych ­– po spłacie kredytu bank usuwa informacje dotyczące tego zobowiązania.

Uwaga- jeżeli dopuściliśmy się zwłoki w spłacie naszego zobowiązania min. 60 dni a oprócz tego minęło kolejne 30 od poinformowania nas przez bank o tym fakcie to takie dane mogą być przetwarzane jeszcze przez okres 5 lat od zamknięcia zobowiązania bez naszej zgody.

Oprócz tego warto dodać, że nasze dane nawet bez naszej zgody mogą być przetwarzane przez okres 12 lat. Odbywa się to jednak tylko dla celów statystycznych BIK i w tym przypadku „wycinana” jest część dotycząca stricte naszych danych osobowych. Dodatkowo do tej części raportu banki nie mają wglądu. Przetwarzając same dane o zobowiązaniach BIK poprawia i usprawnia własny model wyliczania scoring‘u.

Reset scoringu

Generalnie w momencie, kiedy przydarzy nam się wpadka związana z opóźnieniem w płatności rat BIK w przeciągu do 12 miesięcy dokonuje istotnego zmniejszenia naszego scoring ‘u. Słowo „istotne” jest pojęciem niedorozumianym i nie ma oficjalnych danych ile taki spadek może wynieść. Jednak najgorszym w tym wszystkim jest to, że skutki takiej obniżki możemy jeszcze odczuwać prze kolejne dwa i trzy lata. Sam BIK jednak stoi na stanowisku, że jeśli uregulujemy nasze zadłużenia a następnie przez 3 lata nie będziemy mieć już kolejnych wpadek to nasz scoring wróci do punktu wyjścia.

Samodzielne ściągnięcie raportu BIK a wysokość scoringu

Jest to najczęściej pojawiająca się wątpliwość wśród osób, które są zainteresowane ściągnięciem raportu na temat swoich zobowiązań.

Pobranie własnego raportu BIK nie ma wpływu na wysokość naszego scoringu (jest to oficjalne stanowisko BIK).

Nie ma tutaj znaczenia czy raport pobieramy z oficjalnej strony BIK czy też korzystamy z takiej możliwości poprzez strony banków, które z Biurem współpracują (jest to opcja dostępna dla klientów iPKO, Meritum Bank i Inteligo).

Jakie dane zawiera raport BIK?

Poszczególne części raportu:

Dane osobowe – w tym miejscu zamieszczone są informacje o nas takie jak: imię, nazwisko, PESEL, data urodzenia, numer i seria dowodu tożsamości jak również dane kontaktowe w postaci adresu, poczty e-mail i numeru telefonu.

Ocena punktowa –  ukazana w formie gwiazdek i ilości punktów

Dane sumaryczne– przejrzyste zestawienie i  lista banków, z którymi łączy nas jakiś związek (np. zawarliśmy umowę kredytową, posiadamy kartę kredytową itp.) jak również szczegółowy wykaz innych danych tj.:

Ilość zapytań kredytowych – zwiększa się, kiedy składamy wniosek o kredyt/pożyczkę/kartę kredytową

Ilość zapytań monitorujących i zarządzających – nie maja większego znaczenia przy podejmowaniu przez bank decyzji o udzieleniu kredytu.

Łączna ilość kredytów– z rozróżnieniem na kredyty ratalne (np. gotówkowe), limity (np. na karcie kredytowej) i innego rodzaju.

Informacje odnośnie  zapytań kredytowych – tj. data złożenia wniosku, wnioskowana kwota, odział banku, który wysłał zapytanie,

Informacje odnośnie  rachunków kredytowych – tj. historia kredytowa, waluta kredytu, wartość kredytu, ilość rat, liczba kredytobiorców, ewentualne dane o wystąpieniu zwłoki w płatnościach,

Informacje odnośnie  rachunków kredytowych zamkniętych –  wszystkie dan, które wyżej zostały uwzględnione a które odnoszą się do kredytów zamkniętych (tj. takich, które zostały spłacone w normalnym trybie lub bank ściągnął swoje należności w toku windykacji lub egzekucji.